یادداشت | "طلاق" آخر خط نیست

به گزارش سرویس فرهنگی اجتماعی خبرگزاری رسا، امروزه کمتر خانواده ای را سراغ داریم که با معظل طلاق درگیر نشده باشد. در اقوام دور یا نزدیک ما،زندگی های از هم پاشیده یا در آستانه از هم پاشیدن، افراد بسیاری را درگیر خود کرده است.

افرادی که با هزار و یک آرزو، دست در دست هم، پا به زندگی مشترک گذاشتند و اکنون هزار و یک دلیل برای نجات از دست یکدیگر و فرار از زندگی مشترک دارند!

چرا طلاق ممنوع نمی شود؟

ممکن است برای خیلی ها این سوال مطرح باشد که با وجود آثار منفی فراوان طلاق بر فرد،خانواده و جامعه،آیا بهتر نیست طلاق به طور کلی ممنوع شود تا از بروز این مشکلات به طور ریشه ای جلوگیری شود؟

در پاسخ باید گفت اگر طلاق به طور كلّى ممنوع باشد،اقدام به ازدواج گام نهادن به يك مسير بدون برگشت و در حقيقت پذيرش يك بن بست است و همين خطر،مانع بسيار جدّى براى تن دادن به ازدواج خواهد شد و بى بندو بارى و يا زندگى توافقى گسترش مى يابد.

چنانچه در برخی از کشور ها این گونه شد و آنها را مجبور به بازگرداندن قانون جواز طلاق کرد.

بنابراین ضرورت جواز طلاق امرى واضح و عقلايى است.

نگاه عقلایی اسلام به طلاق

با توجه به همین واقعیت و نگاه عقلایی دراسلام؛ضمن آنکه طلاق امری قبیح و مبغوض است،امّا ممنوعیتی برای آن وجود ندارد.

پيامبر اسلام (صل الله علیه وآله) در حديثی می فرماید:"تَزَوَّجوُا وَ لا تَطْلُقوُا فَإِنَّ الطَّلاقَ يَهْتَزُّ مِنْهُ العَرْشُ"؛ازدواج كنيد و طلاق ندهيد چه اينكه طلاق، عرش خدا را به لرزه در مى‏آورد.(1)

امام صادق(علیه السلام)می فرماید:"ما مِنْ شَى‏ءٍ مِمَّا أَحَلَّهُ اللَّهُ أَبْغَضُ مِنْ الطَّلاقِ"؛چيزى از امور حلال در پيشگاه خدا مبغوض‏ تر از طلاق نيست.(2)

بر اساس همین نگاه است که قوانینی باز دارنده برای طلاق در اسلام وجود دارد. قوانینی که تلاش دارد تا سر حدّ امکان از طلاق جلوگیری کند، مگر اینکه هیچ راه دیگری برای ادامه آن زندگی وجود نداشته باشد.

به خانه بر می گردیم!

امروزه به محض جارى شدن صيغه طلاق، مرد به خود اجازه مى‏ دهد كه زن را بيرون كند، و زن نیز خود را آزاد مى‏ پندارد كه از خانه شوهر خارج شود و به خانه بستگان بازگردد.

امّا در اسلام برای طلاق قانونی وجود دارد که در نگاه اوّل بسیار عجیب به نظر می رسد.

خدای متعال در آیه اول سوره طلاق می فرماید: "لا تُخْرِجُوهُنَّ مِنْ بُيُوتِهِنَّ وَ لا يَخْرُجْنَ‏"؛ شما آنها را از خانه‏ هايشان،خارج نسازيد، و آنها نيز از خانه ‏ها در دوران عدّه خارج نشوند.

بنابراین زن باید پس از طلاق، مدّت عدّه را در خانه شوهر سپری کند!

چرا اسلام چنین قانونی گذاشته است؟

غالبا وقتی دو نفر طلاق می گیرند به ته خط رسیده اند. از یکدیگر تنفر دارند. سایه یکدیگر را با تیر می زنند! امّا چگونه است که اسلام چنین قانونی گذاشته است؟

«دلیل آن روشن است. اين قانون اسلامى فلسفه بسيار مهمى دارد و ضمن اینکه عمل به آن احترام زن را حفظ می کند، غالبا زمينه را براى بازگشت شوهر از طلاق، و تحكيم پيوند زناشويى، فراهم مى‏ سازد.

چون با  گذشت زمان طوفان خشم و غضب كه غالبا موجب تصميم هاى ناگهانى در امر طلاق و جدايى مى ‏شود فرو مى‏ نشيند و حضور دائمى زن در خانه و در كنار مرد در مدّت عدّه، و يادآورى عواقب شوم طلاق، مخصوصا در آنجا كه پاى فرزندانى در كار است و اظهار محبت هر يك نسبت به ديگرى، زمينه‏ ساز رجوع‏ مى‏ گردد، و ابرهاى تيره و تار دشمنى و كدورت را غالبا از آسمان زندگى آنها دور مى ‏سازد.

به همین دلیل در پایان آیه فوق می فرماید:"...لا تَدْرِي لَعَلَّ اللَّهَ يُحْدِثُ بَعْدَ ذلِكَ أَمْراً"؛...تو چه دانی، شاید خدا از این پس امری تازه پدیدآورد»(3)

البته به شرط اينكه دستور اسلامى فوق يعنى ماندن زن در مدت عدّه در خانه شوهر دقيقا اجرا شود.

جالب است این بازگشت و رجوع بسیار آسان گرفته شده و با گفتن کمترین لفظ یا کاری که دلالت بر رجوع دارد، محقق می شود.

گو اینکه اسلام خواسته با کوچک ترین بهانه دوباره آشتی و وفاق برقرار شود و جلوی طلاق گرفته شود.

به کجا چنین شتابان

این فرهنگ اسلام است. از طرفی با نگاه عقلایی طلاق را ممنوع نکرده و از طرف دیگر قوانین طلاق را به گونه ای تنظیم کرده که تا سر حدّ امکان، از فروپاشی زندگی جلوگیری کند.

امّا آمارهای طلاق در کشور عدد نگران کننده ای را گزارش می دهد و در آخرین آمار رسمی موجود، تنها در سال 1395 آمار ثبت شده طلاق، عدد 181049 را نشان می دهد،(4) که عدد بالایی است.

راهکار اسلام چیست؟

پیشنهاد اسلام برای جلوگیری از طلاق تشکیل یک محکمه صلح خانوادگی است تا از طریق آن از فروپاشی زندگی بستگان جلوگیری شود.

خدای متعال در آیه 35سوره نساء می فرماید:"وَ إِنْ خِفْتُمْ شِقاقَ بَيْنِهِما فَابْعَثُوا حَكَماً مِنْ أَهْلِهِ وَ حَكَماً مِنْ أَهْلِها إِنْ يُرِيدا إِصْلاحاً يُوَفِّقِ اللَّهُ بَيْنَهُما إِنَّ اللَّهَ كانَ عَلِيماً خَبِيراً"؛و اگر از جدايى و شكاف ميان آنها بيم داشته باشيد، داورى از خانواده شوهر،و داورى از خانواده زن انتخاب كنيد(تا به كار آنان رسيدگى كنند).اگر اين دو داور تصميم به اصلاح داشته باشند،خداوند به توافق آنها كمك مى‏ كند، زيرا خداوند دانا و آگاه است.

محكمه صلح خانوادگى كه در آيه فوق به آن اشاره شده امتيازاتى دارد كه می تواند جلوی تحقق طلاق را بگیرد.

از آنجایی که داوران این محکمه از خویشان هستند،نسبت به طرفین اختلاف، عواطف خاصی دارند و همچنین به خاطر شرم حضور، اسرار فاش نمى ‏شود و همین به حل مشکل یا جلوگیری از سردی روابط کمک می کند.

ماه مبارک فرصتی ویژه برای وصل کردن

پیامبر اسلام(صل الله علیه وآله)در فرازی از خطبه شعبانیه، یکی از امور مورد تاکید در ماه مبارک رمضان را صله ی أرحام دانسته اند. (5)

از آنجایی که صله رحم به معنای باخبر بودن از حال خویشان و بستگان و حل مشکلات و رفع نیاز های آنها است، می توان به عنوان عمل به این فریضه دینی، با تشکیل محکمه صلح خانوادگی، از طلاق های در شرف وقوع در بین اقوام، جلوگیری کرد تا شاهد کمتر شدن آمار فروپاشی زندگی های مشترک در کشور باشیم./۸۴۱/ی۷۰۲/س

حجت الاسلام سید میلاد حسینی، پژوهشگر و مبلغ حوزه علمیه قم

پی نوشت

(1) وسائل الشيعه،ج 22، باب كراهه طلاق الزوجه، ص 8

(2) همان، ص. 9

(3) تفسیر نمونه ، ج 3 ،ذیل آیه مورد بحث،با اندکی تصرف

(4) سایت سازمان ثبت احوال کشور

(5) "وصّلوا أرحامکم"؛با خویشاوندانتان صله رحم به جا آورید؛فرازی از خطبه شعبانیه پیامبر اسلام(صل الله علیه وآله)